Gry mobilne: Od rozrywki do zagrożeń – wpływ lootboxów na młodych graczy

Gry mobilne już dawno przestały być prostą formą zabawy. Współcześnie stanowią największy segment branży gamedev, a ich dynamiczny rozwój wiąże się nie tylko z ogromnymi przychodami, lecz także z coraz poważniejszymi zagrożeniami dla użytkowników – zwłaszcza młodszych. Mechanizmy takie jak lootboxy czy mikropłatności stają się przedmiotem debat na poziomie międzynarodowym, a organy regulacyjne, jak Komisja Europejska, zaczynają reagować. Eksperci, tacy jak Tomasz Mogiła z Playtech Polska, ostrzegają, że granica między rozrywką a manipulacją została już dawno przekroczona.

Cyfrowa dominacja i związane z nią ryzyka

Gry mobilne generują dziś niemal połowę wszystkich przychodów branży – według danych firmy Newzoo, w 2024 roku stanowiły aż 49% globalnych zysków. Rozwój rynku gier mobilnych sprawił, że smartfony i tablety stały się głównym medium interaktywnej rozrywki, zostawiając w tyle komputery i konsole. Tak gwałtowna ekspansja ma jednak swoją cenę – popularność gier mobilnych przyciąga cyberprzestępców i otwiera pole dla kontrowersyjnych metod monetyzacji.

Jak zauważa Tomasz Mogiła, Country Manager Playtech Polska, „gry mobilne wyewoluowały daleko poza sferę casualowej rozrywki — stały się solidnym segmentem rynku o ogromnym potencjale i rosnącej odpowiedzialności. Gracze coraz więcej czasu oraz środków finansowych poświęcają tej formie rozrywki, co czyni ich łatwiejszym celem dla cyberprzestępców oraz naraża na etycznie wątpliwe praktyki, takie jak mikropłatności i lootboxy”.

Kradzież danych aka niebezpieczne nawyki

Rosnąca liczba graczy idzie w parze ze wzrostem zagrożeń. Jak pokazują badania, aż 77% polskich graczy mobilnych korzysta z gier regularnie, co czyni ich podatnymi na ataki typu phishing, złośliwe oprogramowanie i kradzież danych. W szczególności dotyczy to tych, którzy dokonują zakupów w grach lub łączą swoje konta z platformami płatniczymi.

— Ryzyka wykraczają dziś daleko poza utratę dostępu do konta w grze. Coraz częściej mamy do czynienia z kradzieżą tożsamości, wykradaniem danych kart kredytowych oraz naruszeniami prywatności — przestrzega Tomasz Mogiła. — Dla wielu użytkowników gry są głównym punktem kontaktu ze światem cyfrowym, dlatego bezpieczeństwo online jest równie ważne jak bezpieczeństwo fizyczne. Według szacunków Xsolla globalne straty związane z oszustwami internetowymi mogą sięgnąć aż 343 miliardów dolarów do 2027 roku, a kradzież danych gry mobilne staje się realnym zagrożeniem, także w Polsce.

Hazard w kieszeni – mechanika lootboxów

Loot boxy coraz częściej trafiają pod lupę mediów i organów państwowych. Z pozoru nieszkodliwe elementy gier często okazują się narzędziem manipulacji, zwłaszcza wobec młodszych odbiorców. Gry typu free-to-play czerpią przychody głównie z mikropłatności, a losowość nagród tylko podbija emocje i uzależniający charakter rozgrywki.

— Mechanika lootboxów, szczególnie w grach skierowanych do młodszych użytkowników, balansuje na granicy etyki. To rodzaj cyfrowego hazardu ukrytego pod pozorem niewinnej rozrywki — komentuje Mogiła. Statystyki nie pozostawiają złudzeń. Według badań, aż 86% przedstawicieli pokolenia Z grało w gry w ciągu ostatniego roku, a pokolenie Alfa spędza w grach mobilnych więcej czasu niż w mediach społecznościowych. Dla wielu z nich lootboxy stają się pierwszym doświadczeniem z ryzykiem i nagrodą opartą na losowości.

Komisja Europejska reaguje

W 2024 roku Komisja Europejska wraz z Siecią Współpracy w zakresie Ochrony Konsumentów rozpoczęła działania przeciwko producentowi gry Star Stable Online. Powodem były m.in. ograniczenia czasowe wywierające presję zakupową, brak przejrzystości w systemie mikropłatności oraz ukierunkowana na dzieci reklama.

Efektem śledztwa były konkretne wytyczne: przejrzystość transakcji, możliwość odstąpienia od zakupu oraz pełne ujawnianie współpracy z influencerami. Celem jest ograniczenie stosowania psychologicznych trików w grach mobilnych oraz lepsza ochrona młodszych użytkowników według prawa konsumenckiego UE przed wpływem skrzynie z nagrodami na młodych graczy.

— To wyraźny sygnał dla branży, że sukces musi być oparty nie tylko na efektywności komercyjnej, ale także na etycznych i transparentnych praktykach — podsumowuje Tomasz Mogiła. — Odpowiedzialny design gier, szczególnie dla młodych użytkowników, przekształcił się z dobrej praktyki w niezbędny standard.

Bezpieczna rozrywka czy cyfrowe pole minowe?

Rynek gier mobilnych nadal będzie rósł — wszystko wskazuje na to, że udział przychodów z gier mobilnych jeszcze wzrośnie. Jednak wraz z rozwojem przychodzą wyzwania: zapewnienie bezpieczeństwa, regulacja kontrowersyjnych mechanik oraz budowanie zaufania graczy. Jednym z najważniejszych zadań na najbliższe lata będzie edukacja użytkowników oraz wdrażanie etycznych standardów projektowania. To nie tylko odpowiedź na rosnącą presję społeczną i prawną, ale także klucz do długoterminowego sukcesu. Polscy gracze mobilni stają się coraz bardziej świadomi — a wraz z nimi rosną oczekiwania wobec twórców gier.

Gry mobilne wciąż oferują ogromne możliwości — od relaksu po integrację społeczną i rozwój refleksu. Ale coraz częściej są też narzędziem do agresywnego monetyzowania uwagi użytkowników. W centrum tej zmiany są najmłodsi gracze, którzy dorastają w cyfrowym świecie bez wyraźnych granic między zabawą a manipulacją. Dalszy rozwój rynku będzie zależał nie tylko od innowacyjności, ale i od odpowiedzialności. Jeśli branża nie znajdzie równowagi między zyskiem a etyką, może stracić zaufanie tych, którzy jeszcze dziś z entuzjazmem sięgają po kolejną rozgrywkę na ekranie smartfona.

Maksym Belilovskyi

Studiuję na kierunku Informatyka. Wybrałem specjalizację "Programowanie gier komputerowych" i większość swojego wolnego czasu spędzam w grach komputerowych. Jestem die-hard fanem wielu franczyz growych - zabraknie mi słów, żeby wspomnieć o każdej swojej ulubionej grze. Gry komputerowe miały i mają bardzo wielkie znaczenie w moim życiu, dlatego zdecydowałem się związać swoją przyszłość z tą branżą.